Verbreding van zowel landbouw als bos- en landschapsbeheer.
Voedselbos is een vorm van agro-forestry of boslandbouw en is een redelijk nieuw fenomeen in de gematigde klimaatstreken. Met een voedselbos richt je op een duurzame voedselproductie in de vorm van een natuurlijk bos. Naast een divers voedselaanbod ontstaat er een hoge biodiversiteit, aantrekkelijk boslandschap en spontane nevenproducten.
Voedselbos is een eetbaar bos dat gericht is op een zo groot mogelijke biodiversiteit. Door het bos intensief en kleinschalig te beheren kan de mens op een kleine oppervlakte veel meer planten en dieren een plek geven dan de natuur ooit zelf zou kunnen.
In een voedselbos wordt actief gestuurd op instandhouding van minimaal 3 vegetatielagen of niches en gestreefd naar 7 lagen. Hierbij kan, als extra, actief gestuurd worden op de schimmellaag (paddestoelen) en water(planten).
Voedselbos staat dichtbij bij de natuurlijke bossen omdat het gestoeld is op een gelijke manier van functioneren. Een voedselbos is echter veel opener van structuur en wordt door menselijke handelen sterk gestuurd in haar ontwikkeling. Het kan daarom gezien worden als een natuurlijke bosrand met de stabiliteit van de boskern en de dynamiek van de overgang naar open gebied.
Inrichting en beheer van voedselbossen bieden kansen om bossen robuuster te maken en landschappen te herstellen. Het heeft naast veel biodiversiteit ook economisch en sociaal-maatschappelijk haar meerwaardes (zie ‘visie – duurzaamheidsdriehoek’).
Mooi landschap, voedzaam eten, duurzaam teeltsysteem
(Prof. dr. Hans Leibundgut, 1970)
Agroecologie - Boslandbouw
In de boslandbouw blijven de principes van agro-ecologie overeind en wordt de teelt van meerjarige houtige gewassen gecombineerd met andere landbouwgewassen en/of dieren.
Boslandbouw wordt verdeeld in vier vormen. Goed te onderscheiden door hun ruimtelijke structuur. Op zorglandgoed ’t Huisven zijn alle vormen aanwezig.
Voedselbos
Bosweide
Oeverstroken
Rijenteelt
Driedeling voedselbos
Erkenning van bepaalde functies heeft dus consequenties voor de aanleg en het beheer van voedselbossen. Bij bosbeheer worden meerdere functies gezamelijk bevorderd. Eerst waren functies als houtproductie, jacht, en erosiebestrijding vooral belangrijk, later kwamen daar recreatie en natuurbescherming bij en nog later waterbeheer. De laatste jaren is het afvangen van fijnstof en vastleggen van CO2 steeds belangrijker.
Zoals in bosbeheer moet ook bij voedselbossen afgewogen worden welke functie welk gewicht in de schaal legt, de zg. ‘kielzogmethode’. De zwaarste functie bepaalt de koers, de andere functies deinen mee en krijgen aandacht wanneer nodig afhankelijk van hun gewicht.
Voor voedselbossen maken we onderscheid in ‘boerbos’, met focus op productie, ‘natuurvoedselbos’, focus ligt op bosecosysteem, en ‘publiekvoedselbos’ met een maatschappelijk hoofddoel.
Boerbos
Natuurvoedselbos
Publiekvoedselbos
Green Deal Voedselbossen
Op de site van Voedselbosbouw Nederland vind je veel goede achtergrondinformatie over de meerwaardes van voedselbossen.